50 năm sau Sổ tay viết lại 4
MÙA CHỊU NẠN, MÙA GIẢI PHÓNG
I. Chuyện xưa
Điều thú vị nhất của nghề làm báo là luôn có sự mới lạ. Ngày nào cũng có chuyện mới, không nhàm chán, nhưng đôi khi cũng kẹt, vì bí đề tài. Người viết, người vẽ, mỗi khi băn khoăn tìm đề tài, cách tiện nhất là hỏi đồng nghiệp.
Ngày 26 tháng 3 năm 1975, họa sĩ Ngọc Dũng (Nguyễn Ngọc Dũng: 1931-2000), người dùng bút hiệu TUÝT, ký trên các biếm họa hàng ngày trên trang 3 Chính Luận, gặp người viết tại tòa soạn, hỏi: Bí quá ông ơi, vẽ cái gì bây giờ?
Sắp đến Lễ Phục Sinh, lại gặp lúc tình hình đất nước quá bi đát, nhất là
sau những trận mưa pháo tàn sát dân quân di tản từ Pleiku-Kontum mới
xảy ra trên đường số 7, được mô tả tỉ mỉ qua những bài Nguyễn Tú gửi về,
tôi trả lời: Ông theo đạo Phật, nhưng chắc cũng biết Tượng Chịu Nạn của
Công Giáo, Chúa bị đóng đinh trên Thập Giá như thế nào. Ông có thể vẽ
cảnh này, nhưng trên Thập Giá, thay vì Chúa, là Việt Nam bị đóng đinh.
Tôi còn góp một số chi tiết: Phía Bắc VN, giáp giới với Tàu, giống hình nón, có thể vẽ thành cái nón cho người dân Việt khốn khổ đội. Thân hình người bị đóng đinh oằn đi vì đau đớn, là bản đồ VN. Phía dưới, “vòng số 3” gồm cái rún là Sài Gòn, và đồng bằng Sông Cửu Long. Thêm tay chân chỉ còn da bọc xương, là có một cảnh “Việt Chịu Nạn” hoàn hảo.
Qua hình ảnh quen thuộc về cuộc khổ nạn của Chúa, Giáo Dân còn thấy mấy tên lính, một tên cầm giáo, đứng dưới chân Thập Giá, ngửa mặt nhìn lên. Theo dõi khi nào nạn nhân thực sự qua đời. Nhóm này thường được gọi chung là “quân dữ”.
Tôi đề nghị với Ngọc Dũng, đám “quân dữ” này, ông chỉ cần vẽ ba tên: Một tên, mặc quần áo cao bồi, đeo súng ngắn; ông biết là ai rồi. Hai tên kia, mập, y phục và dáng vẻ lãnh tụ; ông cũng biết họ là ai rồi. Thế là đủ.
Đã có đề tài, Ngọc Dũng vui vẻ chào, vội ra về, để vẽ.
Đêm hôm đó, ba người của Chính Luận bị bắt, trong đó có tôi.
Trên báo Chính Luận, số đề ngày 28-3-75, phát hành chiều 27-3, mẩu tin một cột bên cạnh tên báo, viết:
Đêm qua nhà chức trách Bắt giữ 3 ký giả NHẬT BÁO CHÍNH LUẬN
SAIGON. 27-3,- Đêm qua, nhà chức trách đã bắt giữ ba ký giả hiện đang cộng tác với nhật báo Chính Luận. Ba ký giả đó là các ông Đậu phi Lục, Nguyễn hữu Dương và Đinh từ Thức.
Gia đình ba ký giả trên đã cho biết việc bắt giữ xảy ra vào khoảng 1 giờ đêm sau khi xét nhà lâu khoảng 1 tiếng đồng hồ. Cũng theo tin trên, biên bản xét nhà ghi nhận không thấy có tang chứng gì về tình trạng bất hợp pháp của các người bị bắt.
Chúng tôi đã không bị bắt vì hí họa của TUÝT, mà là nạn nhân của “chiến dịch Trường Giang”, một cuộc tảo thanh loại trừ “âm mưu đảo chính”. Một “âm mưu” tưởng tượng của vị tổng thống cực kỳ lo sợ đảo chính, sau khi chính ông đã tham dự và chứng kiến hậu quả cuộc đảo chính đẫm máu 1963 (Tôi đã viết về điều này trong loạt bài “Từ trại giam đến trại Guam” vào tháng 2/2015).
Cũng trên trang 3 cùng số báo này, có đăng biếm họa “Việt Chịu Nạn” của TUÝT.
Tất nhiên, tôi đã không được nhìn thấy bức biếm họa trên đây cho đến mấy chục năm sau, khi tìm lại được Chính Luận trong kho sách của Quán Ven Đường, khi cả Ngọc Dũng và những người bị bắt với tôi đều không còn nữa. Nửa thế kỷ sau, nhìn hình vẽ cũ, không phải chỉ nhớ đến những người bạn ở Chính Luận đã ra đi, mà nhớ đến cả một “Mùa Chịu Nạn” của hàng trăm ngàn người Việt đã tức tưởi ra đi. Ra đi trên núi rừng Trường Sơn; với niềm tin bị nhồi sọ là “giải phóng Miền Nam”, ra đi trên “Đường Máu số 7”; để khỏi bị “giải phóng”, và ra đi trên Biển Đông; liều chết để tìm lẽ sống. Buồn khôn tả!
Chúa chịu nạn, sau ba ngày, sống lại.
Việt chịu nạn, sau 50 năm, bao giờ thoát nạn?
***
II. Chuyện nay
Phần trên là chuyện cũ ở VN.
Phần này là chuyện hiện tại.
Trước hết, mời quý bạn đọc coi một biếm hoạ, do Trí tuệ Nhân tạo (Artificial Intelligence = AI) vẽ, theo lời yêu cầu của người viết, mô tả hoàn cảnh nước Mỹ vào thời gian trước cuộc bầu cử năm ngoái.
Biếm họa “Uncle Sam vấp ngã” được AI vẽ theo lời chỉ dẫn của tác giả
Cuối loạt bài về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 năm 2024, người viết đã đề cập tới hình ảnh nước Mỹ như một người khổng lồ nặng 250 kí lô, bị vấp ngã. Vấp ngã là chuyện thường xảy ra trong cuộc sống mọi người. Với bọn trẻ, mỗi khi ngã, có thể bật dậy ngay, phủi bụi trên quần áo, rồi tiếp tục cuộc chơi. Nhưng với người già, hoặc thân thể quá đồ sộ, chẳng may bị ngã, thường không tự mình dậy được, cần phải có nhiều người hợp sức vực dậy. Nếu không được cứu cấp kịp thời, có thể nguy tới tính mạng.
Những nền dân chủ non trẻ, như Đại Hàn, có sức phục hồi vô cùng mau lẹ. Mỗi khi bị vấp ngã, có thể bật dậy ngay. Thí dụ gần nhất, mới tháng 12 vừa qua, Tổng Thống Đại Hàn Yoon Suk Yeol, cảm thấy bị bó tay, khó làm việc, vì đảng cầm quyền của ông thuộc phe thiểu số tại Quốc Hội. Chả hiểu nghe ai xúi dại, vào hồi 10 giờ đêm tối Thứ Ba, mùng 3 tháng 12 năm 2024, giống một cuộc đảo chánh qua làn sóng điện, Tổng Thống Yoon đã truyền đi một thông điệp làm sửng sốt mọi người. Mở đầu, ông tấn công đảng đối lập về đủ thứ tội, như tham những, bất tài, và quan trọng nhất, là đã ngăn cản, làm trì trệ những kế hoạch an dân giúp nước của ông. Cho nên, ông phải công bố tình trạng Thiết Quân Luật, để khai thông những bế tắc, hầu có thể đem lại hạnh phúc và thịnh vượng cho dân, cho nước. Tiếp theo, để thực hiện Lệnh Thiết Quân Luật, là lệnh đặt sinh hoạt truyền thông dưới sự kiểm soát của quân đội. Cấm tụ họp, cấm biểu tình… Cả Quốc Hội cũng bị bao vây.
Bất chấp giữa đêm Đông giá lạnh, dân chúng đã truyền tin dữ cho nhau, ùn ùn kéo tới Quốc Hội. Nhiều dân biểu vượt vòng vây, trèo tường vào phòng họp. Sau nửa đêm, đã có đủ túc số, mở phiên họp bất thường, và đến 1 giờ 02 sáng mùng 4, Quốc Hội đã biểu quyết chặn Lệnh Thiết Quân Luật của Tổng Thống. Đến 4 giờ sáng, Tổng Thống phải tuyên bố rút lại Lệnh này. Cuộc xáo trộn chỉ tồn tại trong 6 giờ.
Nhưng không phải thế là xong; kẻ làm ẩu phải chịu hậu quả. Năm ngày sau, 7-12, 24, Tổng Thống Yoon Suk Yeol đã bị Quốc Hội đàn hạch (impeached), với hàng chục Dân Biểu thuộc đảng của tổng thống đã bỏ phiếu cùng phe đối lập. Sau đó ít ngày, ông đã bị bắt, rồi được tại ngoại. Vào ngày Thứ Sáu, 4 tháng 4 năm 2025, toàn thể Tối Cao Pháp Viện đã ra phán quyết chót: Truất quyền của Tổng Thống. Sẽ bầu tổng thống mới trong 60 ngày. Cậu bé Dân Chủ Đại Hàn đã giải quyết một chuyện quan trọng như vậy, chỉ trong đúng bốn tháng.
Trong khi một nền dân chủ già nua và nặng nề như Hoa Kỳ, cũng đã bị vấp ngã, và mất bốn năm, vẫn không ngồi dậy được.
Qua bầu cử tổng thống tháng 11 năm 2020, Joe Biden đã thắng cử rõ ràng, bằng cả phiếu cử tri đoàn: 306 trên 232, và phiếu đại chúng: 81 triệu 283 ngàn 501 phiếu, so với 74.223.975 phiếu của người về nhì. Cuộc bầu cử đã diễn ra khi ông Trump là Tổng Thống, có nghĩa là khó có âm mưu gian lận nào có thể qua mặt được hệ thống kiểm soát của chính quyền đương nhiệm. Nhưng người thất cử đã nhất định không chịu thua, lớn tiếng tố cáo rằng phần thắng đáng lẽ thuộc về mình, đã bị đối phương ăn cắp, mặc dù không nêu được bằng chứng gian lận nào. Cuối cùng, ông đã hô hào một cuộc biểu tình lớn, mang danh “chặn ăn cắp – stop the steal”, đưa đến bạo động tại Quốc Hội vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, nhằm mục đích ngăn chặn thủ tục chính thức chấp nhận kết quả bầu cử. Có xung đột với nhân viên công lực, có người chết, và hư hại tài sản. So với vụ ban hành Lệnh Thiết Quân Luật tại Đại Hàn ngày 3-12-2024, vụ 6-1-2021 trầm trọng hơn nhiều. Nhưng trong bốn năm, chính quyền Biden kế nhiệm vẫn không giải quyết dứt khoát được vụ này. Hệ quả là, trớ trêu thay, kẻ phá luật lệ đã có thể tiếp tục cuộc chơi, trở lại nắm guồng máy… thi hành luật!. Đó là hình ảnh người khổng lồ ngã, mà không dậy được.
Sau bầu cử, vào cuối tháng 1-2025, Chú Sam giống người bị đột quỵ, chỉ có nửa người còn cử động được, nửa kia bất động. Đặc biệt, Chú trong tình trạng khỏa thân, phơi bày trước mắt mọi người đầy đủ các chi tiết vốn được che đậy trên thân thể mình.
Trước kia, Bạch Ốc, nhất là Phòng Bầu Dục, nơi làm việc của tổng thống, được coi là chốn thâm cung bí sử. Hiếm người biết rõ mọi sự diễn ra ở đó, ngoài những tấm hình đã được chọn lựa kỹ, hay bản thông cáo báo chí được chính thức công bố. Tổng Thống Roosevelt từng bị tê liệt, mà trong hàng chục năm, chẳng mấy người dân biết ông phải ngồi xe lăn. Ngay cả Đệ Nhất Phu Nhân Hillary, cũng không biết Tổng Thống Clinton đã tiếp ai ở đó. Vậy mà bây giờ, chẳng còn gì che đậy nữa. Qua màn hình, người dân có thể nhìn rõ mọi sinh hoạt diễn ra ở Phòng Bầu Dục. Có lúc giống như cảnh một vườn trẻ, người lớn nói năng, khua chân múa tay trong một cuộc họp báo, bên cạnh trẻ con chơi đùa. Có lúc giống cảnh tranh cãi hơn thua tại một sòng bài, giữa hai vị nguyên thủ quốc gia, qua cuộc đối thoại gay gắt: — Anh có con bài nào đáng giá không? – Tôi không chơi bài! – Không chơi bài thì nhà anh vác mặt đến đây làm gì? Đại loại là như thế!
Qua cảnh trên đây, dân coi TV chợt nhớ ra, đương kim Tổng Thống vốn là một chủ sòng bài vĩ đại. Bảy chục năm trước, tại VN, Vua Bảo Đại đã trao vận mệnh Quốc Gia cho ông chủ sòng bài Bảy Viễn, đi đến chấm dứt Nguyễn Triều. Đặc điểm của những tay tổ cờ bạc, một khi được những người ngây thơ hùn vốn để mong “làm giàu tắt”, thường chơi những nước bài rất bạo. Vì đó là tiền bá tánh, không phải tiền túi của mình. Thắng, mình hưởng trước. Thua, mình sướng tay và thiên hạ trắng tay.
Năm 1955, Nhà Nguyễn diệt vong, do Vua Bảo Đại trao lá bài chủ cho chủ sòng. Có “King” trong tay, Chú Bảy ra tối hậu thư, buộc đối phương nhượng bộ trong 48 giờ. Nhưng Nam VN đã thoát hiểm trong gang tấc, và sống thêm được 20 năm. Theo báo chí Mỹ hồi đó, là nhờ Phép Lạ của Chúa.
Bây giờ, Mỹ là một nước dân chủ; không ai có lá bài King; chủ quyền thuộc về toàn dân. Qua cuộc bầu cử năm ngoái, 77 triệu, 302 ngàn, 580 cử tri đã trao vận mệnh quốc gia, cùng vận mệnh mình và con cháu mình, vào tay một chủ sòng bài vĩ đại, với hy vọng để làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại. Bây giờ, để thoát hiểm, Mỹ cũng cần một phép lạ. Xin Chúa ban Phước Lành cho Hoa Kỳ!
Nhớ lại biếm họa “Việt chịu nạn” 50 năm trước, người viết cũng muốn có một biếm họa nước Mỹ hôm nay, nhưng TUÝT đã đi rồi, mà mình không biết vẽ. Đành phải nhờ phát minh mới của thời đại là AI vẽ hộ một Uncle Sam vấp ngã, theo điển tích “bộ quần áo mới của Hoàng đế.”
Hì hục một lúc, AI trả lời không thể vẽ theo lời yêu cầu.
Hỏi: Tại sao?
Đáp: Nếu không vẽ Uncle Sam mặc quần áo, thì phải vẽ cả bộ phận sinh dục, nhưng làm như vậy là phạm tội khiêu dâm.
Hỏi: Tránh vẽ bộ phận sinh dục, được không?
Đáp: Không thể!
Hỏi: Tại sao?
Đáp: Tổng Thống đã ký pháp lệnh, quy định tất cả dân Mỹ chỉ có hai giới, nam hoặc nữ. Mỗi người phải có bộ phận sinh dục định hình rõ ràng, để khẳng định giới tính bẩm sinh. Ai không có, hoặc chỉnh sửa nhập nhằng, là trái luật. Có thể bị trục xuất.
Tóm lại, rồi đây, ngoài yêu cầu trình thẻ căn cước, người dân của nước Mỹ đã vĩ đại trở lại, còn có thể bị yêu cầu khỏa thân, để khám xem đích thực là nam hay nữ.
Đó là lý do, dù đã yêu cầu sự giúp đỡ của AI, người viết vẫn không thể có hình Chú Sam bị đột quỵ trong tình trạng khỏa thân.
III. Việt Mỹ cùng giải phóng!
Khi tìm hiểu về chuyện cũ và mới, giữa Việt Nam và Mỹ, người viết bỗng chú ý tới mấy sự việc khá đặc biệt:
Việt Nam xa Mỹ nửa vòng địa cầu, và vốn có thành kiến cho rằng Việt Nam thua Mỹ về nhiều phương diện. Nhưng qua những gì đã được đề cập tới, có những sự việc cho thấy Việt Nam đã đi trước Mỹ khá xa. Chẳng hạn:
– Bảy chục năm trước, Vua Việt Nam đã tin tưởng, trao phó sứ mệnh cứu nước cho một chủ sòng bài nổi tiếng. Bảy chục năm sau, dân Mỹ mới bắt chước điều này.
– Nửa thế kỷ trước, nhà cầm quyền Cộng Sản VN mừng chiến thắng “Giải Phóng Miền Nam” vào ngày 30 tháng 4 năm 1975. Nhờ biến cố này, hàng triệu người dân VN đã được giải phóng khỏi cuộc sống an cư lạc nghiệp, giải phóng khỏi sự nghiệp gò bó, giải phóng khỏi xí nghiệp, khỏi học đường để đi tù, hay tự do đi vùng kinh tế mới. Thậm chí, nhiều người đã được giải phóng khỏi mạng sống của mình! Tại “trại cải tạo”, hay ngoài biển cả.
50 năm sau, bốn tuần trước “Ngày Giải Phóng” 30 tháng 4 của VN, tại Vườn Hồng Bạch Ốc, Tổng Thống Mỹ cũng chọn “Ngày Giải Phóng” của Mỹ, là ngày mùng 2 tháng 4:
“Thưa các công dân Hoa Kỳ, đây là Ngày Giải Phóng — đã chờ đợi từ lâu. Ngày 2 tháng 4 năm 2025 sẽ được nhớ mãi như là ngày tái sinh của nền kỹ nghệ Hoa Kỳ, ngày định mệnh Hoa Kỳ được tái thu hồi, và là ngày mà chúng ta bắt đầu làm cho nước Mỹ giàu có trở lại”*
Ngày Giải Phóng của Mỹ ra đời sau Ngày Giải Phóng của VN 50 năm. Ngày nào cũng có phần tốt, phần xấu. Phần tốt là những lời hứa chưa thấy, và có thể không bao giờ thấy. Phần xấu đã thể hiện tức thì. Ví dụ, chỉ vài ngày sau lời hứa “chúng ta bắt đầu làm cho nước Mỹ giàu có trở lại”, thị trường chứng khoán Mỹ đã bị xuống dốc, nghèo hơn vài ba ngàn tỉ! Trong khi đó, hàng chục ngàn công chức chính ngạch đã được “giải phóng” khỏi công việc vốn được bảo đảm là không thể bị sa thải vô cớ. Đồng thời, hàng trăm sinh viên đại học nước ngoài, đã cố tìm tới học hỏi những cái hay, cái đẹp, nhất là tinh thần Tự Do, Dân Chủ tuyệt vời của Mỹ đã được thể hiện qua các vĩ nhân, như Washington, Lincoln… đã bị thu hồi chiếu khán, được “giải phóng” khỏi các khuôn viên Đại Học, được tức thì cho về nước bằng máy bay miễn phí.
Ngay cả Nữ Thần Tự Do, vốn ra đời tại Pháp, do cảm kích về tinh thần cao đẹp của Mỹ, đã tới đứng tại Đảo Tự Do (Liberty Island) ở Cảng New York, từ hơn trăm năm qua, ngày đêm giơ cao đuốc Tự Do, soi đường cho những ai trên thế giới muốn tìm tới Tự Do. Để tránh bị nạn giải phóng trên đất Mỹ, dân Pháp đã nghĩ tới việc vận động đón ượng trở lại Châu Âu.
Dù sao, những ai đã hoàn toàn tin tưởng vào khả năng lãnh đạo của Chính Quyền Mỹ hiện nay, vẫn có thể hy vọng rằng, chỉ một thời gian ngắn nữa, Mỹ có thể đuổi kịp Việt Nam.
Đinh Từ Thức
https://tranthinguyetmai.wordpress.com/2025/04/14/50-nam-sau-so-tay-viet-lai-4/
——–
* Nguyên văn lời tuyên bố cùa Tổng Thống Mỹ tại Vườn Hồng Bạch Ốc, ngày 2 tháng 4, 2025: “My fellow Americans, this is Liberation Day – waiting for a long time. April 2, 2025 will forever be remembered as the day American industry was reborn, the day America’s destiny was reclaimed, and the day that we began to make America wealthy again.”